Sefydlu coed mewn rhedyn trwchus

Gellir rheoli rhedyn drwy drin (a neu aredig) y tir. Anaml iawn mae’r dull hwn yn cael ei ddefnyddio ar ffermydd oherwydd ei bod yn anodd iawn gweithio ar dir serth ac oherwydd y gost. Fodd bynnag, mae peiriant arbenigol y gellid ei ddefnyddio at y diben hwn. Oherwydd bod coed yn cael eu plannu 2m i 3m oddi wrth ei gilydd, dylid bod modd paratoi’r tir mewn stribedi yn hytrach nag aredig y llethr cyfan. 

Bydd y prosiect hwn yn treialu technegau i drin stribedi o amrywiol led gan ddefnyddio gwahanol fathau o beiriannau sy’n addas i weithio ar dir serth. Yna, caiff coed eu plannu yn y stribedi a chaiff eu twf ei fonitro.

Bydd y prosiect yn rhedeg ar ddau safle dros ddwy flynedd a hanner a bydd yn cynnwys paratoi’r tir gan ddefnyddio tyrchwr bach i wneud rhychau bas, tyrchwr bach ag offer tyrchu yn sownd wrtho, tractor bach ar draciau ag offer tyrchu, ynghyd â pheiriant digroeni coedwigoedd a pheiriant ‘robocut’ ag offer tyrchu. Defnyddir hefyd wahanol dechnegau o chwynnu cyn plannu er mwyn cymharu, technegau fel strimio, a churo ag offer llaw.

Bydd pedair o rywogaethau coed ifanc yn cael eu plannu:

1. Derw dail digoes
2. Bedw cyffredin
3. Criafol
4. Pyrwydd Sitca

Bydd y rhan fwyaf o’r coed ifanc hyn yn 45-60 cm o hyd, sef maint safonol y diwydiant. Caiff coed ifanc mwy eu plannu mewn un plot 1 metr yn syth yng nghanol rhedyn heb ei drin er mwyn gweld a fyddai talu mwy am blanhigion mwy a pholion yn ddewis mwy effeithiol o ran cost na’r arbrofion sy’n defnyddio dulliau rheoli mecanyddol.
Caiff llwyddiant pob techneg ei fonitro yn ôl cyfraddau goroesi a thwf y coed. Cyfrifir cost a budd pob techneg hefyd a byddwn yn bwrw amcangyfrif o gostau tebygol pob techneg pan gânt eu defnyddio ar raddfa fwy. Ar ôl i’r coed gryfhau a thyfu’n uwch na’r rhedyn, bydd effaith y rhedyn yn cael ei lleihau’n aruthrol. Yn y flwyddyn neu ddwy gyntaf ar ôl plannu y mae’r gystadleuaeth oddi wrth redyn fwyaf tyngedfennol.

Bydd y canlyniadau yn berthnasol i ffermydd confensiynol a ffermydd organig a chyn belled ag y bo’r technegau arfaethedig yn effeithiol, maent yn debygol o gael eu defnyddio’n eang ar ffermydd. Ar gyfer plannu coetir ar raddfa fawr, mae costau’r technegau mecanyddol o’u cymharu â chostau chwistrellu â hofrennydd yn debygol o fod yn ffactor mwy tyngedfennol. Fodd bynnag, mae paratoi’r tir drwy ddulliau mecanyddol yn esgor ar fanteision eraill heblaw am reoli rhedyn yn unig ac nid yw’n anochel o bell ffordd na fyddai dull rheoli mecanyddol yn ddewis mwy cost-effeithiol.