Mae Airbus yn arweinydd byd-eang ym maes arloesi ac ymchwil awyrofod, gan gynnwys gwaith ym maes seiberddiogelwch. Mae Airbus wedi ymuno â Phrifysgol Caerdydd i ddatblygu ffyrdd newydd o ganfod seibr-ymosodiadau gan ddefnyddio Deallusrwydd Artiffisial (AI) ac, yn hollbwysig, i egluro natur ‘blwch du’ canfyddedig algorithmau AI a’r penderfyniadau a wnânt.
Mae bygythiadau seiber yn fater byd-eang sy’n costio bron i £460bn y flwyddyn i’r byd, gyda busnesau ledled y byd yn wynebu colledion cynyddol o ganlyniad uniongyrchol i ymosodiadau seiber. Gyda'r gost o amddiffyn rhag y bygythiadau hyn yn effeithio ar bob sefydliad mewn rhyw ffordd (yn uniongyrchol neu'n anuniongyrchol mewn ymosodiadau yn erbyn cyflenwyr ac ati), mae atebion a all gadw i fyny â'r dirwedd esblygol hon yn hollbwysig.
Mae Prifysgol Caerdydd, fel sefydliad byd-eang blaenllaw ar gyfer datblygu cymwysiadau AI ar gyfer amddiffyn seiber awtomataidd, yn bartner naturiol i gynorthwyo Airbus i ddatrys yr her seiberddiogelwch fyd-eang hon.
Yn 2017, ffurfiwyd Canolfan Ragoriaeth Airbus mewn Dadansoddeg Seiberddiogelwch ym Mhrifysgol Caerdydd; sy’n cynnwys ymchwilwyr o Brifysgol Caerdydd ac Airbus o bob rhan o’r byd busnes a’r byd – i gynnal astudiaethau o’r radd flaenaf i ddysgu peirianyddol, dadansoddeg data, a chanfod ymosodiadau seibr er budd Airbus a’r gymuned fyd-eang ehangach.
Cyfeiriwyd yn gyhoeddus at y bartneriaeth fel “glasbrint ar gyfer cydweithio rhwng y byd academaidd a diwydiant”, ac fe’i perchir mewn llawer o gylchoedd fel y man cychwyn ar gyfer mewnwelediadau gwyddor data a deallusrwydd artiffisial ar ymwybyddiaeth o fregusrwydd a lliniaru. Hyd yn hyn, mae’r bartneriaeth wedi arwain at gyhoeddiadau mewn cyfnodolion a chynadleddau o’r radd flaenaf, hanes PhD cryf ac wedi denu incwm grant o dros £8 miliwn i sbarduno’r broses o gynhyrchu mewnwelediadau ac atebion seiber.
Mae’r bartneriaeth hefyd yn cynnwys cytundeb ar y cyd i ddatblygu rhaglenni academaidd sy’n berthnasol i’r diwydiant mewn seiberddiogelwch, i helpu i lenwi’r bwlch sgiliau sy’n bodoli yn y maes.
Ym mis Awst 2018 cafodd Prifysgol Caerdydd ei henwi’n Ganolfan Ragoriaeth Academaidd mewn Ymchwil Seiberddiogelwch (ACE-CSR) gan Ganolfan Seiberddiogelwch Genedlaethol y DU, sef y sefydliad cyntaf yng Nghymru i ennill y statws hwn.
Mae’r ACE-CSR yn gweithio ar draws diwydiant, y byd academaidd a’r llywodraeth i ddarparu ffocws ar gyfer dadansoddeg seiberddiogelwch yn y DU i fynd i’r afael â heriau sy’n dod i’r amlwg i seiberddiogelwch.
Dyfarnwyd y wobr i gydnabod yr ymchwil rhagorol yn rhyngwladol a ddatblygwyd yn y Brifysgol dros nifer o flynyddoedd a bydd yn galluogi academyddion i fwydo’n uniongyrchol i strategaeth Llywodraeth y DU o wneud y DU yn fwy gwydn i ymosodiadau seibr.
Yn 2021, ffurfiodd partneriaeth Prifysgol Caerdydd ac Airbus Bartneriaeth Trosglwyddo Gwybodaeth (eKTP) well i wella’r broses o fabwysiadu galluoedd canfod ac ymateb i ymosodiadau seiber awtomataidd, drwy ganfod a phrofi ffyrdd newydd o ‘esbonio’ sut mae AI wedi penderfynu bod yna presenoldeb maleisus ar y rhwydwaith i arbenigwyr gweithrediadau diogelwch. Nod yr eKTP oedd lleihau cost ymosodiadau seiber a chryfhau arbenigedd seiberddiogelwch blaenllaw Airbus.
Wedi’i ariannu’n rhannol drwy Lywodraeth Cymru ac Innovate UK, arweiniodd y cyllid eKTP at chwilio am unigolyn â set benodol o sgiliau a galluoedd i fynd i’r afael â’r broblem hynod heriol hon. Dewiswyd y cydymaith Matthew Hopkins a thros y 3 blynedd diwethaf mae wedi cael ei integreiddio i weithio o fewn Airbus ac ymgorffori gwybodaeth a gallu newydd yng ngweithrediadau seiberddiogelwch rheng flaen Airbus.
Cydymaith Matthew Hopkins:
Bydd y gwaith a gynhyrchir gan yr eKTP hwn yn hyrwyddo enw da Cymru ymhellach ac enw da rhagoriaeth Prifysgol Caerdydd ac Airbus mewn seiberddiogelwch ac AI.
Tra hefyd yn hybu arloesedd ledled y wlad, cefnogodd yr eKTP ei nodau i osod cyfeiriad a chyflymder ar gyfer mentrau ymchwil seiberddiogelwch a phartneriaethau ymchwil academaidd.
Hyd yn hyn, mae’r bartneriaeth wedi denu sylw sylweddol, gyda diwydiant ac yn wleidyddol, ac mae’n cael ei hystyried yn rheolaidd gan Lywodraeth y DU fel model o arfer da ar gyfer arloesi rhwng diwydiant a’r byd academaidd, gan gynnwys darparu tystiolaeth ysgrifenedig a llafar ar y bygythiadau seiber sy’n gysylltiedig a rhwydweithiau cymdeithasol ar-lein i Bwyllgor Dethol Materion Cartref yn San Steffan.
Yn ogystal ag 'esbonio' y penderfyniad y mae deallusrwydd artiffisial yn ei wneud, mae'r eKTP wedi datblygu dulliau newydd yn llwyddiannus i brofi gwytnwch dulliau AI i ganfod technegau ymosodiad seiber esblygol sy'n tueddu i newid dros amser, yn ogystal â gwrthwynebiad i ymdrechion i 'ddrysu' yr AI trwy drin yr algorithmau i wneud penderfyniad anghywir.
Bydd y wybodaeth a ddatblygir yn sail i dderbyn a defnyddio AI yn fwy cyffredinol ar draws Airbus trwy ddatblygiadau mewn AI egluradwy, gwydn a diogel.
Yr Athro Pete Burnap - Athro Gwyddor Data a Seiberddiogelwch ym Mhrifysgol Caerdydd, a chyn-aelod o Gyngor AI-Gyngor Llywodraeth y DU, sydd â’r dasg o gefnogi’r nifer sy’n manteisio ar strategaeth ddiwydiannol y DU mewn AI a data, a’i llwyddiant:
Nod y prosiect hwn oedd datblygu ffyrdd newydd o gefnogi dealltwriaeth ddynol o pam mae AI yn ystyried ymddygiadau ar rwydwaith cyfrifiadurol yn faleisus, i gefnogi integreiddio deallusrwydd artiffisial i arferion dyddiol ym maes amddiffyn seiber. Gyda thasg mor hanfodol i genhadaeth wrth law, nid oes unrhyw ffordd y bydd AI yn cael ei fabwysiadu ynddo, oni bai y gall pobl o fewn y busnes gwestiynu a derbyn sut mae'r AI wedi dychwelyd penderfyniad penodol.
Rydym wedi ymgysylltu’n helaeth â busnes Airbus, ac mae Matt wedi hyrwyddo’r dulliau newydd rydym wedi’u datblygu i egluro penderfyniadau deallusrwydd artiffisial, ac yn wir i sicrhau bod baneri’n cael eu codi pan fydd yr AI yn gwyro oddi wrth ymddygiad disgwyliedig. Mae’r gweithgaredd wedi bod mor llwyddiannus fel bod tîm seiber-arloesi Airbus bellach yn cymryd rhan mewn trafodaethau lluosog ar draws ôl troed Airbus Ewropeaidd ynghylch sicrhau ac esbonio AI y tu hwnt i seiberddiogelwch ac i rannau eraill o fusnes.
Chwaraeodd y prosiect hwn rôl hanfodol wrth sicrhau bod “blwch du” AI yn cael ei ddatgloi a bod y penderfyniadau algorithmig a wneir gan y modelau hyn yn cael eu gwneud yn fwy tryloyw. Felly, helpu i ennyn ymddiriedaeth a hyder yn y canlyniadau a chynyddu mabwysiadu mewn gweithrediadau seiberddiogelwch a ychwanegwyd gan AI.