Penodi aelodau o'r bwrdd

Nid oes unrhyw gymwysterau penodol ar gyfer bod yn Gyfarwyddwr ond mae rheolau mewn deddfwriaeth cwmnïau ac elusennau sy'n nodi pryd y caiff unigolyn ei anghymhwyso (h.y. ei wahardd) rhag dod yn Gyfarwyddwr neu'n Ymddiriedolwr.

Mae’r Ddeddf Cwmnïauyn datgan bod angen i chi:

• fod yn 16 oed neu drosodd
• peidio â bod wedi’ch anghymhwyso rhag bod yn Gyfarwyddwr
• peidio â bod yn fethdalwr
• peidio â bod wedi’ch rhwystro gan y Llys rhag dod yn Gyfarwyddwr
• peidio â bod wedi’ch anghymhwyso gan ddogfen lywodraethol y Cwmni ei hun.

Ar wahân i'r amodau anghymhwyso a methdaliad, bydd Tŷ'r Cwmnïau yn derbyn enwebiadau ar gyfer unrhyw bobl y mae aelodau o fusnes cymdeithasol yn eu hystyried yn addas i weithredu yn y swydd honno.

Mae’r Comisiwn Elusennauyn datgan bod angen i chi:

• fod yn 18 oed neu'n hŷn heblaw am gwmnïau elusennol neu SCE lle gall ymddiriedolwyr fod yn 16 oed neu'n hŷn
• peidio â bod wedi’ch anghymhwyso’n awtomatig
• 13-peidio â bod wedi’ch anghymhwyso gan y Comisiwn Elusennau.

Fel arfer, gofynnir i Ymddiriedolwyr lenwi ffurflen datganiad Ymddiriedolwr Elusennol i gadarnhau eu bod yn gymwys.

Canllawiau pellach:

Anghymhwyso Cyfarwyddwr Cwmni

Anghymhwyso Awtomatig

Datganiad Ymddiriedolwr Elusennol

Bydd y ddogfen lywodraethol yn nodi gwybodaeth sy'n benodol i fusnesau cymdeithasol am benodiadau'r Bwrdd, gan gynnwys:

• sut a chan bwy y penodir a thynnir aelodau'r Bwrdd
• gofynion busnes cymdeithasol penodol ar gyfer Aelodau'r Bwrdd, e.e. sgiliau, cynrychiolaeth, anghymhwysoac ati.
• isafswm ac uchafswm aelodau'r Bwrdd
• isafswm nifer aelodau'r Bwrdd y maeangen iddynt fod yn bresennol i gynnal ei fusnes (y Cworwm)
• uchafswm nifer y blynyddoedd y gall aelod o'r Bwrdd eistedd ar y Bwrdd (Tymor y Swydd).

Mae gan aelodau'r Bwrdd ddyletswydd bob amser i osgoi gwrthdrawiad buddiannau ac i weithredu er budd y busnes cymdeithasol. Dylai busnesau cymdeithasol roi prosesau a gweithdrefnau ar waith i nodi a rheoli gwrthdrawiad buddiannau, gan gynnwys:

• ffurflenni datganiad gwrthdaro buddiannau blynyddol;
• datganiad ar wahân o unrhyw wrthdrawiad buddiannau mewn eitemau unigol ar yr agenda yng nghyfarfodydd y Bwrdd.

Canllawiau pellach

Tŷ'r Cwmnïau: Dyletswyddau Cyfarwyddwyr

Comisiwn Elusennau: Canllaw Gwrthdrawiad Buddiannau 

Mae angen ystyried Deddf Galluedd Meddyliol 2005 wrth asesu gallu unigolyn i ymgymryd â swydd fel aelod Bwrdd. Mae'n dweud 'tybiwch fod gan berson y gallu i wneud penderfyniad ei hun, oni bai y profir fel arall.'

Mae aelodau'r Bwrdd yn atebol ar y cyd. Fel Bwrdd o aelodau etholedig, mae pobl yn gyfrifol am wahanol dasgau a rolau i sicrhau bod y busnes yn cydymffurfio. Ar y cyd, bydd gan y Bwrdd gapasiti a dealltwriaeth gyffredin o'u rolau a'u cyfrifoldebau.