Mapio llyngyr gan ddefnyddio eDNA i lywio'r gwaith o ddatblygu mesurau rheoli cynaliadwy

Gyda lefelau uchel o lyngyr yr iau a llyngyr y rwmen i’w gweld ledled Cymru, ynghyd â thystiolaeth o batrymau risg cynyddol ar gyfer heintiau, mae’n bwysicach nag erioed bod strategaethau diagnosis a rheoli newydd yn cael eu rhoi ar waith i fynd i’r afael â hyn. Mae’n arbennig o berthnasol wrth i aeafau’r DU ddod yn gynhesach ac yn wlypach.

Mae grŵp o chwe ffermwr bîff a/neu ddefaid o ardal Aberystwyth sydd wedi profi problemau tebyg o ran haint llyngyr yn cymryd rhan yn y prosiect hwn dros gyfnod o ddwy flynedd. Byddant yn gweithio gydag IBERS a Phractis Milfeddygol Ystwyth i ymchwilio i weld a fyddai mapio llyngyr gan ddefnyddio DNA amgylcheddol (eDNA) yn eu cynorthwyo i leihau lefelau llyngyr ar ffermydd. Mae’r dechnoleg hon yn gallu canfod presenoldeb malwod y llaid sydd wedi’u heintio â llyngyr drwy ganfod eu DNA mewn dŵr sydd â’r potensial mwyaf i heintio da byw gyda pharasitiaid. Nid yw pob ardal wlyb yn cynnwys malwod y llaid wedi’u heintio, felly drwy adnabod yr ardaloedd hynny o’r caeau sy’n peri’r risg mwyaf, bydd modd lleihau cyswllt da byw gyda’r ardaloedd hynny drwy ffensio neu wella’r draeniad.