Mae ffermwr ifanc o Ynys Môn, Martyn Owen, wedi ennill Gwobr Goffa fawreddog Brynle Williams ar gyfer 2022, sy’n cydnabod llwyddiannau ffermwr ifanc sydd wedi canfod ei ffordd i mewn i ffermio drwy raglen Mentro Cyswllt Ffermio. Mae Martyn, sydd wedi symud ymlaen yn raddol drwy'r diwydiant, bellach yn ffermwr cyfran llwyddiannus a dywed mai'r cyflwyniad i'w bartner busnes newydd drwy Mentro yw dechrau 'gwireddiad breuddwyd'.
Mae Martyn (32) yn weithgar, yn benderfynol ac, o oedran cynnar, mae wedi canolbwyntio’n gadarn ar ddatblygu gyrfa ym myd ffermio. Fel newydd-ddyfodiad blaengar a deinamig i’r diwydiant, yn gynharach eleni gwelodd Martyn, a gafodd ei fagu ar Ynys Môn, ei uchelgais hirsefydlog i ymwneud nid yn unig â rhedeg busnes fferm Cymreig o ddydd i ddydd ond hefyd â’i gyfeiriad strategol busnes yn dwyn ffrwyth. Roedd yn gyfle efallai na fyddai byth wedi cael y cyfle i’w wneud, ar ôl treulio blynyddoedd lawer yn ymgeisio’n aflwyddiannus am denantiaethau fferm.
“Nid yw’n hawdd profi bod gennych y cymwysterau cywir pan nad ydych wedi cael eich magu ar fferm ond mae parhau i ganolbwyntio a chael profiad o’r diwydiant ar nifer o ffermydd yma yng Nghymru ac yna blwyddyn yn gweithio mewn uned laeth ar raddfa fawr yn Seland Newydd wedi rhoi’r sgiliau a’r wybodaeth i mi yr oeddwn bob amser wedi gobeithio y byddwn i’n eu hangen.”
Wedi’i gydweddu gan raglen Mentro Cyswllt Ffermio, sy’n cyflwyno tirfeddianwyr sydd am gamu’n ôl neu adael y diwydiant i ffermwyr sy’n chwilio am gyfle ffermio cyfran neu bartneriaeth, mae Martyn bellach yn rhan annatod o fenter bîff yn bennaf 130 erw ger Llangefni ar Ynys Môn. Mae'n rôl y mae'n llwyddo i'w chyfuno â rôl gweithiwr fferm ar wahân, diolch i gefnogaeth cyflogwyr hyblyg sy'n hapus i'w weld yn datblygu o fewn ei fusnes ei hun ochr yn ochr â'r gwaith y mae'n ei wneud ar eu cyfer.
Yn y 12 mis ers iddo ymuno â’i bartner busnes newydd William Griffiths (60) am y tro cyntaf ar sail ffermio cyfran, mae Martyn wedi’i annog i ymwneud â chyfeiriad strategol y fferm yn y dyfodol, yn ogystal ag ysgwyddo llawer o’r llwyth gwaith dyddiol drosodd oddi wrth Mr. Griffiths.
“Mae’n freuddwyd hir sydd wedi dod yn wir o’r diwedd ac mae’n wych gweld Wil yn mwynhau ei rôl newydd fel fy mhartner, oherwydd gyda’n gilydd mae gennym ni nawr gynlluniau gwych i ddatblygu’r busnes mewn ffordd gynaliadwy, broffidiol sydd eisoes yn dechrau talu ar ei ganfed i'r ddau ohonom,” meddai Martyn.
Cyn i'r ddau ffermwr benderfynu ymuno â’i gilydd yn eu trefniant partneriaeth newydd, roedd Mr Griffiths wedi rhentu cryn dipyn o'r tir fferm allan oherwydd nad oedd ganddo unrhyw aelodau o'r teulu a allai ei helpu.
Heddiw, gyda chefnogaeth Martyn a synnwyr newydd o gyfeiriad, mae Wil yn raddol yn cymryd y tir rhentu yn ôl i mewn i’r busnes fel rhan o’r cytundeb ffermio cyfran. Diolch i’r system bori cylchdro cost-isel newydd sy’n seiliedig ar laswellt a hyrwyddwyd gan Martyn, mae’r pridd yn y caeau i gyd wedi cael eu profi, mae’r caeau wedi’u haredig, eu hail-hadu ac maent yn barod ar gyfer y lefelau stocio uwch sydd ar y gweill.
“Rydym yn dileu buches sugno flaenorol Wil yn raddol ac rwyf wedi ei berswadio i ganolbwyntio yn lle hynny ar wartheg Limousin, Simmental neu Charolais gyda’r holl loi wedi’u pesgi ar y fferm a’u gwerthu i’w lladd, fel ein bod yn osgoi trefniadau bwydo drud yn y gaeaf,” meddai Martyn.
Mae’r ddau ffermwr eisoes wedi dechrau prynu mwy o heffrod sugno ar ôl chwe mis oed, a ddylai fod yn gyflo ar ôl 14 mis o darw ‘lloia hawdd’ newydd, a byddant i gyd yn cael eu gwerthu fel heffrod gyda’u lloi wrth droed, unwaith y flwyddyn yn y farchnad dda byw leol.
Mae Mr. Griffiths wrth ei fodd gyda'r cyfeiriad y mae'r fferm yn mynd iddo ar hyn o bryd, a dywed ei fod yn arbennig o ddiolchgar bod y rhaglen Mentro wedi ei baru â ffermwr ifanc mor weithgar a galluog o'r ardal leol.
Dywed Martyn a Wil ill dau fod llwyddiant y trefniant ffermio cyfran newydd i'w briodoli i'r hoffter a'r parch gwirioneddol sydd ganddynt at ei gilydd ar ôl 12 mis o gydweithio ac maent yn canmol y rhaglen Mentro am eu cyflwyno drwy ganfod y ‘partner delfrydol’.
Gyda chytundebau cyfreithiol ac ariannol a chynllun busnes strategol i gyd wedi eu darparu fel rhan o’r gwasanaeth Mentro, mae gan Wil a Martyn y sicrwydd o wybod yn union beth maen nhw’n ei ddisgwyl gan y llall, gydag elw a gwariant perthnasol yn cael eu rhannu’n gyfartal rhyngddynt wrth gynllunio dyfodol y fferm gyda’i gilydd.
Mae’r ddau ffermwr yn pwysleisio pwysigrwydd cael cyfarfodydd rheolaidd, pan fydd holl faterion fferm yn cael eu trafod yn agored ac yn onest a’r ddau yn hapus i helpu ei gilydd ar adegau prysur.
“Diolch i Martyn, mae gen i ysgogiad o’r newydd i ddatblygu’r fferm ac rwy’n hyderus gyda’i fewnbwn y byddwn yn gyrru pethau ymlaen gyda’n gilydd.
“Mae Martyn yn ffermwr ifanc gwybodus a galluog iawn y mae ei allu a’i benderfyniad i wneud ei orau dros y fferm yn werthfawr iawn i mi ac mae ein trefniant ffermio cyfran yn golygu bod gennyf amser nawr i ddilyn diddordebau eraill hefyd.
“Mae’n wych gweld ansawdd y glaswelltir a’r da byw i gyd yn gwella o dan arweiniad Martyn, a allwn i ddim bod yn fwy diolchgar i Cyswllt Ffermio am ddod o hyd i fy mhartner busnes newydd i mi.”
Cyllidwyd y prosiect hwn drwy Cymunedau Gwledig Llywodraeth Cymru - Rhaglen Datblygu Gwledig Cymru 2014-2020, a ariennir gan Lywodraeth Cymru a’r Gronfa Amaethyddol Ewrop ar gyfer Datblygu Gwledig.