11 Rhagfyr 2024
Mae adroddiad gan Cyswllt Ffermio ar briddoedd amaethyddol wedi dangos bod llawer o ffermydd Cymru yn colli allan ar gynhyrchion glaswellt posib oherwydd nad oes ganddynt y lefelau pH a macrofaetholion allweddol (P, K, Mg) sydd eu hangen.
Casglwyd mwy na 3,000 o samplau pridd gan Cyswllt Ffermio o gaeau glaswelltir ar ffermydd da byw ledled Cymru yn y 12 mis hyd at fis Mawrth 2024.
Mae dadansoddi’r samplau hyn wedi amlygu’r cyfle i lawer o ffermydd gywiro pH y pridd a’r mynegeion sydd eu hangen ar gyfer y cynhyrchiant glaswellt a’r buddion amgylcheddol gorau posibl.
Roedd llai na 50% o’r samplau pridd ar pH 6.0 – 7.0, sef yr amrediad optimwm ar gyfer glaswelltir, ac roedd y mwyafrif (53%) yn is na’r amrediad pH optimwm.
Mae pH pridd yn hanfodol i gynhyrchiant porthiant oherwydd gall lefelau annigonol ddylanwadu’n negyddol ar argaeledd maetholion mewn priddoedd ac, o ganlyniad, ar berfformiad porthiant.
Bydd priddoedd o fewn yr ystod pH optimwm o fudd i berfformiad da byw ac economeg ffermydd, yn ogystal â sicrhau buddion i’r amgylchedd trwy wneud y mwyaf o effeithlonrwydd adnoddau fel un o Ganlyniadau Rheoli Tir yn Gynaliadwy.
Mae’n bosibl felly y bydd angen adolygu’r defnydd o galch a gwrtaith fel cam cyntaf i sicrhau nad yw pH yn effeithio’n negyddol ar y defnydd o wrtaith; ar yr un pryd, gall hefyd leihau’r risg o golli maetholion trwy ddŵr ffo, a fydd yn gwella ansawdd dŵr.
Gwelwyd sefyllfa debyg ar gyfer ffosfforws (P) a photasiwm (K), eto gyda llai na hanner y samplau pridd ar y mynegeion optimwm ar gyfer y maetholion hyn. Mewn gwirionedd, cafodd cyfran fawr o’r samplau pridd eu categoreiddio fel rhai sydd islaw'r mynegeion P a K optimwm.
Ar gyfer P a K, nid yw newid y mynegeion yn ateb cyflym, gan mai cyngor y diwydiant yw cynyddu lefelau sydd wedi’u disbyddu, a lleihau crynodiadau o faetholion sy'n uwch nag y dylent fod.
Roedd canran fawr yn uwch na'r mynegai optimwm ar gyfer magnesiwm (Mg), sy'n gallu achosi priddoedd i fod yn anodd eu gweithio.
Adroddwyd hefyd am grynodiadau Mg ar fynegai o 0 ac mae amgylchiadau lle mae risg i dda byw o hypomagnesaemia (dera’r borfa) ymysg y prif resymau dros gywiro lefelau'r maetholyn hwn.
Dywedodd Siwan Howatson, pennaeth technegol Cyswllt Ffermio: “Mae’r canlyniadau hyn yn dangos pwysigrwydd profi pridd yn rheolaidd a rheoli maetholion wedi’u targedu ar ffermydd. Cysylltwch â’ch Swyddog Datblygu lleol heddiw i ddysgu mwy am sut y gall Cyswllt Ffermio eich cefnogi i wella iechyd eich pridd. Bydd hyn yn ei dro yn cyflawni’r Canlyniadau Rheoli Tir yn Gynaliadwy, gan liniaru perygl llifogydd a sychder hefyd, yn ogystal â gwneud y mwyaf o ddal a storio carbon.’’
Rhoddodd clinigau pridd Cyswllt Ffermio gyfle i fusnesau cofrestredig drefnu i’w priddoedd gael eu dadansoddi.
Cynhaliwyd gwaith samplo a dadansoddi hefyd ar Ffermydd Rhwydwaith Ein Ffermydd Cyswllt Ffermio.
Cymharwyd y samplau â’r safonau a dderbynnir yn y diwydiant, fel y nodir yng Nghanllaw Rheoli Maetholion AHDB RB209, a ddiweddarwyd ddiwethaf ym mis Mehefin 2023.
Cawsant eu categoreiddio fesul rhanbarth – sef y Gogledd-ddwyrain, Gogledd-orllewin, Powys, y De-ddwyrain a’r De-orllewin, a dangosodd hyn fod gan y rhanbarth ddylanwad ar lefel rhai maetholion, yn arbennig Mg.