Podlediad Clust i'r Ddaear

Mae podlediad “Clust i’r Ddaear” y cyntaf o’i math i fod ar gael yn Gymraeg a Saesneg, yn rhannu gwybodaeth dechnegol, cyngor, cefnogaeth ac ysbrydoliaeth i’r gymuned amaeth yng Nghymru.

Byddant yn benodau byr, 20/30 munud o hyd ac yn cynnwys cyfweliadau gyda ffermwyr ac arbenigwyr y diwydiant ar amrywiaeth o themâu amserol. Bydd pennod newydd yn cael ei chyhoeddi bob pythefnos.


 

RHIFYN DIWEDDARAF:

Rhifyn 97- Diweddariad Ein Ffermydd: Tyfu yng Nghymru - Rhan 3. Ymestyn y tymor cynhyrchu tomatos ar gyfer cadwyn gyflenwi ddosbarthu

 

Mae Katherine a Dave Langton, Fferm Langtons, Llangoedmor, Aberteifi yn canolbwyntio ar ymestyn tymor cynhyrchu tomatos ar gyfer cadwyn gyflenwi dosbarthu cyfanwerthu.

Episode 97

 

Rhifyn 96- Diweddariad Ein Ffermydd: Dewch i dyfu yng Nghymru - Rhan 2. Dulliau gorau ar gyfer sefydlu menter garddwriaeth pwmpen dewis eich hun

 

Mae Laura Pollock, Lower House Farm wedi archwilio’r dulliau gorau ar gyfer sefydlu menter garddwriaeth dewis pwmpen eich hun.

Episode 96

 

Rhifyn 95- Diweddariad Ein Ffermydd: Tyfu yng Nghymru - Rhan 1. Treialu technegau rhyng-gnydio codlysiau-grawnfwyd ar gyfer cynhyrchu bwyd

 

Yn y bennod fer hon, bydd swyddog Garddwriaeth Cyswllt Ffermio, Hannah Norman, yn cael cwmni Alex Cook, Bremenda Isaf, Llanarthne, Sir Gaerfyrddin a fydd yn trafod eu prosiect l archwilio technegau rhyng-gnydio codlysiau-grawn ar gyfer cynhyrchu bwyd i’w fwyta gan bobl.

 

Penodau Diweddar:

Rhifyn 76: Pam dewis gyrfa ym myd amaeth- trafodaeth ymysg panel o newydd-ddyfodiaid

60 mlwydd oed ar gyfartaledd yw oedran ffermwr yng Nghymru, a dim ond 3% o ffermwyr sydd o dan 35 - beth arall felly y gellir ei wneud i annog newydd-ddyfodiaid i amaethu? Yn ein cyfres dwy ran rydym wedi gofyn i'n pedwar newydd-ddyfodiaid cyntaf ddod at ei gilydd i drafod pam eu bod yn y diwydiant, beth maen nhw'n ei garu amdano a beth yw'r heriau? Mae'r bennod hon hefyd ar gael i'w gwylio ar ein sianel YouTube, cliciwch ar y ddolen hon a gwnewch yn siŵr eich bod yn hoffi'r fideo, tanysgrifio i'r sianel a tharo'r gloch i gael gwybod am unrhyw gynnwys newydd.

Panel: Matt Swarbrick, Peredur Owen, Ernie Richards a Bryn Perry

 

 

Rhifyn 77: Dringo'r ysgol Amaeth

Mae ail bennod yn ein cyfres newydd-ddyfodiaid i amaethyddiaeth yn dod â phedwar ffermwr ifanc ynghyd a gafodd eu magu ar ffermydd teuluol yng Ngogledd Cymru. Mae'r pedwar wedi penderfynu sefydlu gyrfa eu hunain trwy gytundebau menter ar y cyd a rheolaeth fferm. Bydd y bennod hon yn clywed am y da ar drwg o sefydlu cytundebau menterau ar y cyd. Mae'r pedwar panelwr wedi mynychu Bwtcamp Busnes Cyswllt Ffermio yn y gorffennol ac wedi manteisio ar y raglen Mentro i greu llwybr llwyddiannus i ffermio cyfran. Mae'r bennod hon hefyd ar gael i'w gwylio ar ein sianel YouTube trwy glicio yma.

Panel: Fydd Gwydion Owen, Swyddog Mentro Cyswllt Ffermio yn cael cwmni Emyr Owen, sydd newydd ei benodi yn Rheolwr Fferm ar Ystâd Rhug yng Nghorwen. Y brodyr Dafydd ac Ifan Owen, mae Dafydd yn rheoli 3000 o famogiaid yng Nghoed Coch, ger Bae Colwyn tra bod Ifan wedi mynd i bartneriaeth ar 600 erw o dir yn Nhŷ Newydd, Nebo, Llanrwst. Mae Ynyr Pugh wedi bod yn ffodus i sicrhau cytundeb menter ar y cyd dim ond 10 munud o’i gartref yn Ninas Mawddwy, Machynlleth.

 

 

 

Rhifyn 78: A ddylai fod gan bob busnes fferm gynllun asesu risg yn ei le?

Yn y bennod hon mae Alison Harvey, Cynghorydd Cadwyn Gyflenwi Amaeth gyda cwmni Rural Advisor yn siarad â Nerys Llewelyn Jones, Sylfeunydd a Chyfarwyddwr Agri Advisor. Mae gan y rhan fwyaf o ffermwyr yn isymwybodol gynllun asesu risg gweithredol, ond a ddylai fod gan bob busnes gynllun cadarn ar waith i ymdrin â'r digwyddiadau annisgwyl? Mae Nerys ac Alison yn trîn a thrafod yr holl elfennau y dylid eu hystyried.

 

 

 

Rhifyn 79: Datblygiadau calonogol ar gyfer y diwydiant gwlân ym Mhrydain

Mae’r bennod hon yn canolbwyntio ar y rhagolygon calonogol i ffermwyr defaid yng Nghymru sy’n chwilio am atebion i fynd i’r afael â’r prîs siomedig am wlan yn ddiweddar. Er bod y sefyllfa eto'r tymor hwn yn edrych fel un heriol, mae yna ddigonedd o weithgarwch y tu ôl i'r llenni i wireddu potensial gwlân fel deunydd naturiol, cynaliadwy ac amlbwrpas. Mae Alison Harvey yn cwrdd â thri gwestai a all roi mwy o sylwedd i'r agwedd bwysig hon. Gareth Jones, Rheolwr marchnata cynhyrchwyr yn British Wool, Sara Jenkins, gwraig fferm a  arweinydd Agisgôp Cyswllt Ffermio ac Elen Parry o'r prosiect 'Gwnaed â Gwlân' sy'n ceisio gwella dealltwriaeth pobl o'r ffibr gwych hwn.

 

Rhifyn 80: Jim Elizondo Real Wealth Ranching- 'A allwn wneud y mwyaf o elw fferm tra hefyd yn gwella'r amgylchedd?'

'Rancher' gwartheg o Texas yw Jim Elizondo sydd â 30 mlynedd o brofiad o reoli da byw mewn amodau hinsawdd amrywiol ar draws America a thu hwnt. Mae ei angerdd yn helpu ffermwyr i adfywio eu tir tra'n cyrraedd y proffidioldeb mwyaf bosib. Mae’n darparu hyfforddiant ‘Real Wealth Ranching’ i gleientiaid o bob rhan o’r byd ac mae wedi helpu nifer o fusnesau fferm i gyrraedd y cynhyrchiant mwyaf posibl wrth adfywio eu tir.

Yn ddiweddar bu Jim yn cyflwyno mewn digwyddiadau Cyswllt Ffermio, mae’r bennod hon a gyflwynir gan Cennydd Jones yn gyfle arall i glywed cefndir Jim a'i athroniaeth ffermio.

 

Rhifyn 82 - Godro defaid yng Nghymru

Cig oen, cig dafad a gwlân, dyna’r cynnyrch rydan ni’n gyfarwydd â nhw wrth ffermio defaid yng Nghymru. Bellach, dylem ychwanegu llaeth dafad at y rhestr, wrth i ni weld 14 o ffermwyr eleni yn godro defaid. Mae dau o'r unigolion arloesol yma yn ymuno gyda Geraint Hughes am sgwrs sef Alan Jones o Chwilog, ger Pwllheli a Huw Jones o Lanerchymedd, Ynys Môn. Cafodd y rhifyn yma eu recordio o safle prosesu newydd, Llaethdy Gwyn ym Methesda, Dyffryn Ogwen, sydd wedi’i ddatblygu gan Carrie Rimes yn bwrpasol i broeseu llaeth dafad.

Sheep milk

 

Rhifyn 83 - Sgwrs gyda Dr Iwan Owen- Deugain mlynedd o ddarlithio rheolaeth glaswelltir ym Mhrifysgol Aberystwyth

Bydd Cennydd Jones, darlithydd ym Mhrifysgol Aberystwyth a ffermwr rhan amser yn cael cwmni Dr Iwan Owen. Mae Iwan yn enw adnabyddus i lawer o gyn-fyfyrwyr Amaeth Prifysgol Aberystwyth, lle bu'n ddarlithydd rheolaeth glaswelltir am ddeugain mlynedd cyn iddo ymddeol yn llawn-haeddiannol yn 2021. Yn y rhifyn hwn fe gawn glywed am ei daith i fod yn ddarlithydd yn WAC (Welsh Agricultural Collage), pam fod gwneud gradd neu addysg bellach yn ddefnyddiol mewn diwydiant y mae nifer yn ei ystyried fel un ymarferol. Fe gawn hefyd gyfle i glywed ei argraffiadau am ddyfodol amaeth yng Nghymru.

Dr Iwan Owen

 

 

Rhifyn 84 - Rheoli Staff - Pennod 1: Sut i recriwtio a chadw staff

Yn y gyntaf mewn cyfres o benodau sy'n canolbwyntio ar reoli staff, mae cyflwynydd newydd arall i'r podlediad Rhian Price yn cael cwmni Paul Harris, sylfaenydd REAL Success, busnes ymgynghoriaeth pobl. Mae Rhian yn newyddiadurwr ac yn arbenigwraig cysylltiadau cyhoeddus amaethyddol, treuliodd 10 mlynedd yn gweithio yn Farmers Weekly – saith ohonynt fel Golygydd Da Byw cyn sefydlu ei chwmni Cysylltiadau Cyhoeddus Amaethyddol ei hun, ‘Rhian Price Media’. Mae hi bellach yn byw ar y ffin rhwng Sir Amwythig a Chymru gyda’i gŵr a’u teulu ar fferm laeth 280 o wartheg.

Bydd y bennod hon yn y gyfres yn trafod pam mae ffermwyr yn ei chael hi mor anodd recriwtio a chadw staff, a sut y gall ffermwyr ddenu a chadw’r personél gorau. Maen nhw hefyd yn ystyried beth ddylech chi ei wneud i gadw staff yn hapus ac yn llawn cymhelliant.

 

Rhifyn 85 - Croesawu newid: Claire Jones yn trafod Arallgyfeirio i laeth ar Fferm Pant, Llanddewi Brefi

Mae’n bleser croesawu Claire Jones i’r podlediad, mae’r bennod hon wedi’i recordio yn nigwyddiad Arloesi ac Arallgyfeirio eleni yn Llanelwedd. Os ydych chi'n treilio amser ar y cyfryngau cymdeithasol byddwch fwy na thebyg wedi dod ar draws Claire fel '_farmers_wife_' ar instagram, mae'n gwneud gwaith rhagorol o hyrwyddo a hysbysu ei chynulleidfa am fywyd ffermio prysur Fferm Pant Llanddewi, a byddwn yn ymchwilio'n ddyfnach iddo yn ystod y podlediad hwn. Mae llawer o fusnesau yma i weld pa gyfleoedd arloesi neu arallgyfeirio y gallant eu cyflwyno i’w busnes a byddwn yn clywed yn y bennod hon sut y penderfynodd Claire, ynghyd â’i gŵr, Stephen a’r teulu, i arallgyfeirio ychydig flynyddoedd yn ôl o ffermio bîff a defaid i gynhyrchu llaeth.

 

Rhifyn 86 - Beth i'w ystyried cyn arallgyfeirio?

Mae dau unigolyn sydd wedi sefydlu busnesau newydd ar y fferm yn ymuno â David Selwyn- Landsker. Rhys Jones yw sylfaenydd busnes ffitrwydd llewyrchus, Cattle Strength sydd yn darparu ymagwedd bersonol a phremiwm at hyfforddiant personol mewn campfa breifat ar y fferm yng Ngorllewin Cymru. Mae Laura Lewis wedi sefydlu busnes Squirrels Nest, un o enciliadau gwyliau mwyaf poblogaidd Prydain ar y fferm deuluol yng Nghalon Canolbarth Cymru.

What to consider before diversifying

 

 

Rhifyn 87 - Sgwrs gyda Dilwyn y milfeddyg

Yn y bennod hon bydd Dilwyn Evans, milfeddyg fferm a seren Clarkson’s Farm yn ymuno â Rhian Price. Cafodd Dilwyn ei fagu ar fferm laeth ger Tregaron ac mae wedi bod yn filfeddyg fferm ers dros 30 mlynedd ar ôl graddio o Ysgol Filfeddygaeth Caeredin yn 1986 . Mae wedi treulio’r rhan fwyaf o’i yrfa yn gweithio fel milfeddyg cymysg yn Bridge Vets yn Swydd Gaerloyw ar ôl cyfnod byr yng Ngogledd Cymru. Gwnaeth Dilwyn ei ymddangosiad cyntaf ym mis Chwefror ar y gyfres deledu boblogaidd Clarkson’s Farm.

 

Rhifyn 88 - Rheoli coetir ac ychwanegu gwerth at goed yn Fron Haul, Abergele

Bydd David Brown a Ruth Pybus yn ymuno â'n harbenigwr Coedwigaeth a Choetir y Fferm, Geraint Jones, cyn croesawu ffermwyr eraill i'w digwyddiad yn Fron Haul ar 17eg o Dachwedd. Fferm gymysg yw Fron Haul, sydd wedi integreiddio coed gyda da byw i ffurfio rhan sylfaenol o'r busnes. I gael rhagflas o'r hyn y gallwch ei ddisgwyl ar eu taith o amgylch y fferm ac i ddarganfod sut i reoli coetir yn gynaliadwy, gwrandewch ar y bennod hon.

 

Rhifyn 89- Ai menter ar y cyd yw’r ateb i ddiwydiant sy’n heneiddio?

Alison Harvey sy’n cyflwyno trafodaeth banel rhwng aelod o'r Academi Amaeth, Alice Bacon ac Anna Bowen, sydd wedi ffurfio eu cytundebau menter ar y cyd eu hunain. Fe glywn sut mae cytundebau ffermio cyfran a chontract wedi rhoi’r cyfle iddynt fod yn gyfrifol am wneud penderfyniadau ar y fferm a rhedeg eu busnes eu hunain. Bydd Eiry Williams, Hwylusydd Olyniaeth Cyswllt Ffermio hefyd yn ymuno â’r sgwrs i dynnu sylw at sut y gall y rhaglen Dechrau Ffermio gefnogi ffermwyr a thirfeddianwyr sy’n dymuno camu’n ôl o’r diwydiant â newydd-ddyfodiaid sy’n chwilio am ffordd i mewn i fyd ffermio.

 

 

Rhifyn 90 - Cyfleoedd i arallgyfeirio o fewn y diwydiant garddwriaeth yng Nghymru

Mae adroddiad diweddar yn awgrymu ein bod ni’n cynhyrchu 3.5% o’r ffrwythau a’r llysiau rydyn ni’n eu bwyta fel poblogaeth yma yng Nghymru. Os ydych yn ffermwr sydd am arallgyfeirio neu ychwanegu menter arall ar y fferm, gallai'r podlediad hwn eich cymell i edrych ar yr opsiynau.

Ymunwch gyda'r tri sydd ar y panel - Mae gan John Morris a'i deulu o Grucywel 8 menter ar y fferm, mae'n disgrifio ei hun fel 'gweithredwr defnydd tir' sydd yn cynhyrchu incwm o fferm gymharol fach trwy sawl menter arallgyfeirio. Rydym hefyd yn clywed wrth Edward Morgan, yn cynrychioli Castell Howell Foods sydd eleni yn dathlu 35 mlynedd o fusnes ac sydd wedi tyfu i fod yn brif gyfanwerthwr gwasanaeth bwyd annibynnol Cymru. Mae Edward yn amlinellu’r cyfleoedd a’r bylchau posibl yn y farchnad y dylem eu hystyried. Mae Sarah Gould, Rheolwr Garddwriaeth yn Lantra yn amlinellu sut y gall Cyswllt Ffermio helpu os yw'r rhifyn hwn wedi taro deuddeg gyda chi!

opportunities within the horticulture

Rhifin 91 - Datgelu cyfle posibl arall yng nghefn gwlad Cymru

 

Bydd y bennod hon yn amlygu'r cyfleoedd posibl o fewn y diwydiant addurniadol masnachol. Fel rhan o’r sector garddwriaeth, yn ôl adroddiad diweddar gan Tyfu Cymru mae’n cyflogi 19,800 o bobl yma yng Nghymru ac yn cynhyrchu gwerth 40 miliwn o bunnoedd o gynhyrchiant am brisiau gât y fferm. Yn ymuno â Geraint Hughes mae Neville Stein MBE a Sarah Gould. Mae Neville wedi treulio 46 mlynedd yn y diwydiant garddwriaeth ac wedi bod yn gweithio fel ymgynghorydd i dyfwyr ledled y byd.

Bydd y bennod hanner awr hon o hyd yn rhannu gweledigaeth o sut mae gan y sector hwn alw a chyfle enfawr a all chwarae rhan bwysig yn ffyniant y sector gwledig yng Nghymru.

Unearthing another potential opportunity in rural Wales

 

 

Rhifin 92 - Mewnwelediad i'r sefyllfa bresennol o ran ôl-troed carbon ffermydd bîff a defaid yng Nghymru

 

Mae Cennydd Jones yn cael cwmni Non Williams, Swyddog Arbenigol Carbon, Cyswllt Ffermio.

Mae'r rhifyn hwn yn seiliedig ar ganfyddiadau archwiliadau ôl-troed carbon a gwblhawyd ar 185 o ffermydd bîff a defaid drwy Wasanaeth Cynghori Cyswllt Ffermio. Pwrpas yr astudiaeth fer hon oedd crynhoi canlyniadau’r archwiliadau hyn a gwblhawyd yn 2022 er mwyn echdynnu ffigyrau defnyddiol a fydd yn rhoi mewnwelediad i'r sefyllfa bresennol o ran ôl-troed carbon ffermydd bîff a defaid yng Nghymru.

Mae astudiaeth Cyswllt Ffermio ar allyriadau nwyon tŷ gwydr (GHG) a gynhyrchir gan fentrau cig coch wedi dangos bod ffermydd Cymru yn is na’r meincnod ar gyfer ffermydd tebyg ar draws y DU. Gwrandewch am fwy o wybodaeth!

Dolenni defnyddiol-

 

Rhifin 93 - Cyfres Rheoli Staff - Pennod 2: Cytundebau gweithwyr

 

Yn ymuno â Rhian Price mae Rhodri Jones, un o gyfarwyddwyr cwmni Rural Advisor. Mae Rhodri yn gyfreithiwr cymwysedig sy'n arbenigo mewn materion cyfreithiol gwledig. Ochr yn ochr â'i ymrwymiadau gwaith mae hefyd yn ffermio buches sy'n lloia yn y gwanwyn yn Llanerfyl, Sir Drefaldwyn gyda'i wraig Siwan.

Bydd y bennod hon yn canolbwyntio ar gyfreithlondeb cyflogaeth a pham mae'n bwysig cael contract staff cofnodedig cadarn yn ei le. Os ydych chi'n gyflogwr neu'n gyflogai yn y sector Amaeth, bydd y bennod hon yn rhoi cyfoeth o wybodaeth i'w hystyried yn y rhifyn hanner awr hwn o hyd.

 

Rhifin 94 - Cyfres Rheoli Staff - Pennod 3: Pa ddeddfwriaeth sy'n effeithio arnoch chi fel cyflogwr, cyflogai neu weithiwr fferm?

 

Mae gan bob gweithiwr amaethyddol, garddwriaethol a choedwigaeth cyflogedig yng Nghymru, gan gynnwys gweithwyr a gyflogir gan feistri gangiau ac asiantaethau cyflogaeth, hawl i’r
Isafswm Cyflog Amaethyddol. Bwriad y podlediad hwn yw helpu cyflogwyr gweithwyr amaethyddol i ddeall a chydymffurfio â’r gofynion Isafswm Cyflog Amaethyddol a thelerau ac amodau eraill sy’n berthnasol i weithwyr amaethyddol yng Nghymru ac i helpu gweithwyr i ddeall eu hawliau. Mae’r cyfraddau isafswm cyflog a lwfansau ac isafswm telerau ac amodau eraill y mae gan weithwyr amaethyddol, gan gynnwys y rhai sy’n gweithio yn y sectorau garddwriaeth a choedwigaeth, hawl iddynt yn ôl y gyfraith wedi’u nodi yng Ngorchymyn Cyflogau Amaethyddol (Cymru).

Darperir y wybodaeth yn y rhifyn hwn fel arweiniad yn unig. Ni ddylid ei weld fel rhywbeth sy’n rhoi cyngor cyfreithiol ar yr Isafswm Cyflog Amaethyddol nac ar faterion cyfreithiol yn gyffredinol

Episode 93

Tudalennau cysylltiedig:


Newyddion ac Erthyglau Technegol Diweddaraf yn Gysylltiedig â Podlediad Clust i'r Ddaear