Wrth i’r tueddiad tuag at gynhyrchu carcasau bîff ysgafnach edrych yn debygol o barhau, bydd angen i ffermwyr addasu er mwyn cynhyrchu’r gwartheg sydd eu hangen er mwyn bodloni’r gofynion targed. Llunio dognau addas ar gyfer gwartheg yn ystod gwahanol gyfnodau twf yw un o’r ffyrdd gorau i weithio tuag at fodloni gofynion y farchnad a gall hefyd gael effaith uniongyrchol ar gost-effeithiolrwydd a phroffidioldeb y fenter.
Ar hyn o bryd, 54% o’r gwartheg yn unig sy’n cyrraedd y targed ar gyfer cyfansoddiad carcas a dosbarth braster, ac mae un o’r prif broseswyr, wedi’u lleoli ym Merthyr Tudful, wedi capio taliadau am wartheg ar bwysau o 400kg. Mae St Merryn Foods, rhan o’r 2 Sisters Food Group, wedi cyflwyno cap ar garcasau sy’n pwyso rhwng 400kg-420kg, gyda gostyngiad o 5c/kg ar bwysau rhwng 420kg-430kg a 10c/kg ar garcasau sy’n pwyso dros 430kg.
“Rydym wedi penderfynu lleihau’r gofynion pwysau ar wartheg gan nad yw’r anifeiliaid trymach yn cynnig y toriadau cig sylfaenol sydd arnom eu hangen i ddarparu’r prydau bwyd y mae’r cwsmer yn gofyn amdanynt,” meddai Leighton Jones o Dîm Caffael Da Byw St Merryn yn ystod cyfarfod Cyswllt Ffermio a gynhaliwyd ar fferm Penmark Place, Y Rhws, Y Bari.
“Mae cwsmeriaid yn sensitif iawn i bris ac er mwyn gallu cystadlu yn erbyn protein rhatach, rydym wedi gorfod lleihau pwysau’r pecynnau. Yn ogystal, mae ganddynt lai o amser i goginio prydau, felly mae pwysau pecynnau a phwysau’r darnau cig yn lleihau. Mae arferion yn newid hefyd, gyda llai o bobl yn bwyta cinio rhost mawr ar ddydd Sul a mwy’n bwyta cinio rhost llai yn ystod yr wythnos. Mae pobl yn fwy ymwybodol o ganllawiau iechyd yn ymwneud â bwyta cig, ac mae’n rhaid i adwerthwyr reoli hynny o ran maint y pryd. Mae’r holl ffactorau hyn yn arwain at fod angen carcasau ysgafnach.”
Mae maeth yn allweddol er mwyn cynhyrchu cyfansoddiad a gorchudd braster addas ar fferm Penmark Place lle mae Julian Radcliffe yn prynu gwartheg sugno o darw Charolais o farchnadoedd da byw Aberhonddu a Phontsenni, ac yn eu pesgi ar laswellt a silwair India corn yn ogystal â grawn a ffa a dyfir gartref. Roedd yr arbenigwr maeth annibynnol, David Hendy, yn cefnogi proses tri cham, gan deilwra dognau’n benodol ar gyfer y cyfnodau magu, tyfu a phesgi.
“Mae bwydo’n hollbwysig, mae’n rhaid i chi reoli’r rwmen er mwyn cael y gorau o’r anifail. Y tri pheth sydd angen i chi sicrhau eu bod yn iawn yw’r porthiant, yr egni a’r protein,” meddai Mr Hendy.
Bydd dognau’n seiliedig ar borthiant yn annog cnoi cil ac yn helpu i sicrhau iechyd y rwmen. Mae gwneud y defnydd gorau o borthiant hefyd yn gallu bod yn un o’r dulliau mwyaf cost effeithiol ac yn helpu i leihau costau cynhyrchiant. Sicrhau’r pwysau gorau’n 200 diwrnod oed yw prif ffocws y cyfnod magu ac yn ystod y cyfnod tyfu, bydd gwneud y defnydd gorau o borthiant a phrotein yn helpu’r ffrâm i dyfu mewn modd y gellir ei reoli. Yn ystod y cyfnod pesgi, mae’n bwysig cynyddu cyfanswm yr egni yn y dogn er mwyn sicrhau’r gorchudd braster gorau posib.