Ymweliad Astudio Cyswllt Ffermio - CFFI Cymru

Wedi ei ariannu trwy raglen Trosglwyddo Gwybodaeth, Arloesi a Gwasanaeth Cynghori o fewn Cymunedau Gwledig Llywodraeth Cymru - Rhaglen Datblygu Gwledig 2014 - 2020

CFfI Cymru

Iwerddon

26 - 29 Hydref 2018

1) Cefndir

Prif amcan y daith oedd sicrhau fod aelodau CFfI Cymru yn cael gweld ystod eang o ffermydd a fyddai o ddiddordeb i bob aelod. Roedd y daith hefyd yn gyfle i aelodau i weld rhai o ffermydd mwyaf llwyddiannus Gogledd Iwerddon er mwyn dylanwadu ar eu busnesau adref.

Gyda’r Deyrnas Unedig ar fin gadael yr Undeb Ewropeaidd, mae hi fwy pwysig nag erioed i aelodau i gofleidio newid o fewn y diwydiant. Bydd yr ymweliad yn gyfle i’r aelodau weld sut mae ardaloedd o Ogledd Iwerddon yn mynd i’r afael â’r newidiadau hanfodol hyn.

Nodwyd mai penderfyniad yr aelodau oedd trefnu’r daith hon. Yn dilyn llwyddiant ein taith flaenorol i’r Alban, roedd yr aelodau yn hynod o awyddus i gynnal taith debyg ond i Ogledd Iwerddon y tro yma. Nodir hefyd y cafodd y daith hon ei gwerthu allan o fewn pythefnos o’i hysbysebu sy’n dangos yr agwedd gadarnhaol sydd gan yr aelodau tuag at fynychu’r daith hon.

Un fantais arall o fynychu’r daith yw y bydd yr aelodau’n buddio’n fawr o ymweld â Ogledd Iwerddon gan bod eu harddull a graddfa amaethu yn debyg iawn i beth sydd gennym ni yma yng Nghymru. Gan ddefnyddio’r hyn a ddysgwyd, bydd modd i’r aelodau ddatblygu eu busnes yn yr un modd.

2) Amserlen

2.1 - Diwrnod 1

Ar fore ddydd Gwener teithiodd yr holl aelodau i faes awyr Birmingham er mwyn hedfan draw i Belfast, ble oedd y bws yn aros er mwyn mynd a ni i’n hymweliad cyntaf, Glenarm Castle, Glenarm. Enillodd Glenarm Castle ‘Arloeswyr Cig Eidion y Flwyddyn’ 2017 gyda Gwobrau Ffermio Prydeinig. Ar ôl cyrraedd, cafodd y grŵp gyfle i weld y gerddi yn Gastell Clenarm cyn mynd i weld y fuches organig pedigri cig eidion Shorthorn.

Yn hwyrach y prynhawn hwnnw, cafodd yr aelodau gyfle i ymweld â fferm Glenwherry Hill. Mae'r fferm hon wedi gosod sied defaid oedd wedi costio £700,000. Mae’r sied dal dŵr sy'n rhedeg drwy'r adeilad ac yn cael ei gadw'n gynnes fel nad yw'n rhewi dros y gaeaf. Roeddent yn cadw 700 o ddefaid sydd yn dod mewn i ŵyna o ddechrau mis Rhagfyr hyd ddiwedd mis Ebrill.

2.2 - Diwrnod 2

Y diwrnod canlynol cafwyd taith i fferm Isaac ac Elizabeth Crilley yn Castlederg. Mae'r tîm gŵr a gwraig hwn yn rhedeg menter ddefaid-dwys yn unig ar 67acer. Er mwyn gwneud y mwyaf o allbwn eu system, penderfynom symud oddi wrth fridio cyfandirol. Mae gan y cwpl ddiadell 400 cryf o ddefaid Belclare / Suffolks Seland Newydd. Mae'r defaid yn cael dod mewn i ŵyna ganol mis Rhagfyr. Roedd corlannau’r defaid ar slats.

Ar gyfer ail hanner y diwrnod bûm yn ymweld Armagh Cider Co. Mae’r busnes hwn yn tyfu eu hafalau eu hunain ac yna’u defnyddio i greu seidr a'r sudd. Maent hefyd yn gwerthu'r afalau dros ben i Bulmers.

2.3 - Diwrnod 3

Ddydd Sul aethom i Red House Holsteins lle mae Alan a David Irwin yn cadw 170 o wartheg. Dyma fuches gyda’r cynnyrch uchaf yng Ngogledd Iwerddon. Maent yn prynu'r holl gyfreithiau ac yn eu cymysgu eu hunain i fwydo i'r gwartheg. Cafodd yr aelodau gyfle i gerdded o amgylch y farm a gweld yn anifeiliaid. Roedd trbin gwynt ar y fferm hefyd. Prif bwrpas y tyrbyn hwn yw gwrthbwyso’r costau ynni sy'n codi a lleihau ôl troed carbon y fferm. Ar hyn o bryd, mae'n bodloni'r gofynion hyn ac mae wedi profi i fod yn fuddsoddiad gwerth chweil. Yn hwyrach y prynhawn cafodd yr aelodau gyfle i ymweld â fferm Kyle McCall sy’n cadw gwartheg Salers a Charolais.

2.4 - Diwrnod 4

Ar ddiwrnod olaf y daith cafwyd ymweliad i Dungannon Meats. Cawsom daith ddiddorol o'r ffatri torri a phacio. Esboniodd y perchennog bod 500 o bobl yn gweithio ar un shift. Mae Dunbia yn prosesu dros 300,000 o wartheg y flwyddyn yn cynhyrchu cynhyrchion cig eidion o ansawdd i nifer o fanwerthwyr, siopau gwasanaethau bwyd a chyfanwerthwyr ledled y DU ac Iwerddon, yn ogystal â gwasanaethu rhwydwaith mawr o gwsmeriaid allforio ledled Ewrop a thu hwnt. Maent yn prosesu dros 1 miliwn o ŵyn y flwyddyn hefyd.

3) Camau Nesaf

Dyma’r ail daith o’r fath i gael ei threfnu gan CFfI Cymru ac yn sicr fe fu’n hynod o lwyddiannus. Heb os, cafodd yr aelodau eu hysbrydoli ac mae’r awydd i weithredu newidiadau o fewn eu busnesau adref wedi cryfhau. Roedd yr aelodau wedi mwynhau clywed hanesion y ffermydd a sut yr oeddent yn wynebu’r un heriau a’r angen i newid â ffermydd Cymru er mwyn paratoi ar gyfer Brexit.

Yn dilyn llwyddiant y daith hon, bydd pwyllgor Materion Gwledig a Rhyngwladol CFfI Cymru yn edrych i gynnal taith debyg eto flwyddyn nesaf.