07 Rhagfyr 2023

 

Mae dull o reoli glaswelltir sy’n cael ei ddisgrifio fel “trawsnewidiol” yn galluogi fferm bîff yn Sir Benfro i dyfu a phesgi gwartheg heb unrhyw ddwysfwyd.

Dechreuodd Paul Evans a Risca Solomon ffermio ar Fferm Campbell ym mis Ebrill 2022, ar ddaliad 120 erw ger Cas-wis a oedd wedi’i ffermio gan rieni Risca.

Aeth y cwpl ati i'w stocio â buches bedigri o wartheg bîff Charolais a gwartheg llaeth croes bîff, a oedd wedi’u prynu fel lloi wedi'u magu â bwced o farchnadoedd da byw lleol i'w magu a'u pesgi.

Roedd y system a sefydlwyd ganddynt yn dibynnu ar fwydo dwysfwyd a brynwyd i mewn, ac yn ystod gaeaf 2022, roeddent yn gwario £2,000 - £3,000 y mis ar draws 75 o wartheg masnachol a lloeau’r fuches bedigri 14 buwch.

“Doedd yr hyn roedden ni’n ei ennill ddim hyd yn oed yn talu’r bil porthiant, heb sôn am y deunydd gorwedd, dŵr a’r holl gostau eraill,” yn ôl Risca.

Roedd hi’n bryd ailfeddwl, ac ar gyngor eu cyfrifydd, fe’u hanogwyd i wneud gwell ddefnydd o’r glaswellt ar Fferm Campbell.  

“Soniodd ein cyfrifydd am raglen Rhagori ar Bori Cyswllt Ffermio,” meddai Risca.  

Nod y rhaglen hon yw helpu ffermwyr i ddod yn rheolwyr gwell ar laswelltir.  

Cysylltodd Risca a Paul â’u swyddog datblygu Cyswllt Ffermio lleol, Susie Morgan, cawsant gymhorthfa un i un gyda’r ymgynghorydd pori, Rhys Williams o Precision Grazing.

“Roedd yn wych,’’ meddai Risca. “Yn fy mhrif swydd fel dadansoddwr ymddygiad, rwyf wedi arfer gweithio gyda graffiau a siartiau, felly roedd cymhwyso hynny i reoli glaswelltir i gyd yn gwneud synnwyr i fi, sef na allwch chi reoli’r hyn nad ydych chi’n ei fesur.”

Gwnaeth y cwpl gais am gyllid o 80% trwy’r Gwasanaeth Cynghori i Agriplan Cymru gynhyrchu adroddiad technegol, ‘canllaw cam wrth gam’ ynghylch sut i sefydlu’r isadeiledd pori a rheoli’r glaswelltir.

Aethant ati i isrannu caeau â ffensys trydan, i greu padogau llai, a dilyn cyngor Agriplan Cymru ar sefydlu isadeiledd dŵr.

Rhoddwyd cyngor iddynt ar bryd i brynu a gwerthu gwartheg er mwyn gwneud y defnydd gorau o’r borfa ac i osgoi prynu porthiant.

Risca sy’n gyfrifol am fesur yn wythnosol yn ystod y tymor pori a llwytho’r wybodaeth i ap i greu cynllun pori.

Dywed nad oes gwyddoniaeth gymhleth y tu ôl i’r system maent yn ei dilyn. “Rydym ni wedi dysgu bod glaswellt yn tyfu glaswellt; mae mor syml â hynny,” meddai.  

“Po fwyaf y panel solar, sef dail, sydd gan blanhigyn glaswellt, y gorau fydd yr aildyfiant, ond yn flaenorol, bydden ni’n ei bori i’r gwaelod, bron.’’

Mae pori cylchdro hefyd yn golygu bod llai o bori’n ddewisol, felly mae’r defnydd o’r glaswellt yn well.  

Fel arfer, câi gwartheg eu rhoi dan do ar 14 Hydref, ond 7 Tachwedd oedd hi eleni, a hynny dim ond oherwydd bod y tywydd yn wlyb iawn. “Roedden ni’n gallu pori’n hwyrach oherwydd roedd gennym ni’r glaswellt a hyd yn oed pan oedd hi’n wlyb, ychydig iawn o sathru a gafwyd oherwydd y pori cylchdro,’’ meddai Paul, a oedd yn symud gwartheg bob dydd yn ystod y cyfnod hwnnw.

Yn ystod blynyddoedd blaenorol, byddai defaid sy’n gaeafu’n pori’r fferm yn y gaeaf, ond mae hynny wedi dod i ben. “Rydym ni am i’r glaswellt fod yno er mwyn gallu troi’r gwartheg allan ganol mis Mawrth,’’ meddai Paul.

Mae llunio cyllideb porthiant yn ei helpu i gyfrifo faint o fyrnau silwair sydd eu hangen ar y gwartheg drwy gydol y gaeaf.

Mae pwyso gwartheg yn rheolaidd, ers i’r busnes fuddsoddi mewn celloedd gwasgu a phwyso, wedi bod yn ddefnyddiol hefyd, ac mae’n debygol o olygu defnydd mwy targedig o driniaethau llyngyr. “Pan fydd un neu ddwy yn y grŵp a allai fod yn deneuach na’r lleill, byddwn ni’n dosio’r rheini yn hytrach na thrin y grŵp cyfan,’’ meddai Paul.

Trwy Grŵp Trafod Rhagori ar Bori Cyswllt Ffermio, mae Paul a Risca hefyd yn dysgu mwy am ddyfnderoedd gwreiddio gwahanol fathau o laswellt ac iechyd y pridd. 

“Mae wedi ein helpu ni i feddwl mwy am ddull adfywiol, yn hytrach na chael ateb cyflym tymor byr trwy daflu ychydig o wrtaith ar y tir, efallai. Rydym ni'n meddwl yn fwy hirdymor.''

Maent wedi manteisio ar wasanaeth samplu pridd Cyswllt Ffermio, sydd wedi’i ariannu,  ac mae hwnnw wedi eu helpu i nodi un cae â statws maetholion sydd angen ei wella, ac eraill nad oes angen unrhyw fewnbynnau arnynt.  

Er y bu cost i osod yr isadeiledd pori, mae Paul a Risca yn cyfrifo y gallai’r arbedion ar borthiant a gwrtaith yn y flwyddyn gyntaf yn unig dalu am hyn.

Dywed Risca fod yr arweiniad maent wedi’i gael trwy Cyswllt Ffermio wedi newid eu ffordd o ffermio. “Mae wedi bod yn drawsnewidiol,” meddai.  

Am ragor o wybodaeth ynghylch sut y gallwch gyrchu cyngor arbenigol trwy’r Gwasanaeth Cynghori, ewch i http://www.llyw.cymru/cyswlltffermio neu cysylltwch â’ch Swyddog Datblygu Lleol https://businesswales.gov.wales/farmingconnect/cy/cysylltwch-ni/eich-sw…
 


Related Newyddion a Digwyddiadau

Pwysigrwydd Cadw Plant yn Ddiogel ar y Fferm
Mae Partneriaeth Diogelwch Fferm Cymru, ochr yn ochr â Lantra
Bydd Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, Huw Irranca-Davies yn clywed sut mae cynllun 'Dechrau Ffermio' Cyswllt Ffermio yn diogelu ffyniant ffermydd teuluol yng Nghymru ar gyfer y dyfodol yn Sioe Frenhinol Cymru eleni.
18 Gorffennaf 2024 “Mae paru tirfeddianwyr sydd am neu angen camu
Cyswllt Ffermio yn cyhoeddi Dosbarth Academi Amaeth 2024
15 Gorffennaf 2024 Mae enwau'r rhai a ddewiswyd i gymryd rhan yn