Lan Farm- Adolygiad Prosiect Safle Ffocws

Mewn buches sugno fasnachol, roedd gwartheg llai yn diddyfnu lloeau a oedd yr un mor drwm â lloeau o wartheg mwy, ac wrth wneud hynny, maent wedi dangos eu bod yn fwy effeithlon o ran cynhyrchiant.

Mae Phil Jones, Fferm Lan Farm, Cynwyl Elfed, Sir Gâr wedi bod yn monitro pwysau’r fuwch a’r llo wrth ddiddyfnu ar draws ei fuches o 100 o wartheg dros y pum mlynedd diwethaf, ynghyd â defnyddio AI i fagu heffrod cyfnewid ar gyfer y fuches. Mae’r dewis tarw wedi canolbwyntio ar ganfod teirw Limousin du gyda gwerthoedd EBV yn y 25% uchaf ar gyfer nodweddion mamol, gan gynnwys rhwyddineb lloia mamol a rhwyddineb lloia uniongyrchol, ac yn y 10% uchaf ar gyfer tyfiant 400 diwrnod. Y nod yw cynhyrchu buwch a fydd yn magu llo gyda phwysau 200 diwrnod sy’n 50% o bwysau’r fuwch.

Mae canlyniadau’r monitro ers 2012 yn dangos y canlynol:

• Mae pwysau gwartheg hŷn wedi cynyddu o 70kg ar gyfartaledd i 675kg
• Mae gwartheg hŷn wedi diddyfnu lloeau’n rheolaidd ar 51.3% o bwysau’r fuwch
• Mae’r Sgôr Cyflwr Corff ar gyfer y 10 buwch ysgafnaf yn dueddol o fod rhwng 0.4 ac 1.0 sgôr yn is nag ar gyfer y 10 buwch drymaf wrth ddiddyfnu.

Yn 2016:

• Addaswyd i 200 diwrnod er mwyn caniatáu ar gyfer hyd y cyfnod lloia, roedd effeithlonrwydd y fuwch yn 40% ar gyfartaledd ar gyfer gwartheg hŷn a 39% ar gyfer y rhai a oedd yn geni llo am y tro cyntaf
• O ran bandiau bwysau, y  gwartheg mwyaf effeithlon yn y fuches oedd y rhai dan 650kg a oedd yn diddyfnu lloeau a oedd yn pwyso 51% o bwysau’r fuwch
• Roedd gwartheg a oedd yn pwyso dros 700kg yn diddyfnu lloeau oddeutu 40% o bwysau’r fuwch

Cafodd heffrod dyflwydd oed eu lloia am y tro cyntaf yn ystod Gwanwyn 2016, gan alluogi cymhariaeth uniongyrchol â’r heffrod tair blwydd oed yn lloia yn ystod yr un cyfnod:

• Roedd heffrod dyflwydd oed yn pwyso 542kg wrth ddiddyfnu a heffrod tair blwydd oed yn pwyso 623kg
• Nid oedd llawer o wahaniaeth o ran cynnydd pwysau hyd at ddiddyfnu ar gyfer y ddau grŵp o loeau
• Roedd yr heffrod a oedd yn geni lloeau yn ddyflwydd oed yn dangos effeithlonrwydd o 41% a heffrod tair blwydd oed yn 36.1% wrth addasu i 200 diwrnod

Prif negeseuon:

• Y pwysau gorau ar gyfer y fuwch sugno ar fferm Lan yw 550-650kg
• Mae’r arbedion o ran costau cynhaliaeth rhwng cadw buwch 780kg a 500kg yn £73 y flwyddyn neu’n £600 dros oes o 8 mlynedd
• Mae’n bosib y bydd angen i benderfyniadau bridio ganolbwyntio ar ddewis heffrod o deirw gyda ffigyrau twf canolig yn 400 diwrnod
• Mae heffrod sydd wedi geni lloeau'n ddyflwydd oed wedi magu lloeau sy’n tyfu cystal â lloeau o heffrod sy’n geni lloeau'n 3 blwydd oed
• Mae lloia heffrod yn ddyflwydd oed yn cynyddu allbwn y fuches drwy gynhyrchu llo ychwanegol ac mae’n bosib  gallai gynorthwyo i  gadw golwg ar y cynnydd graddol mewn maint heffrod llawn dwf
• Mae rheolaeth yn ôl sgôr cyflwr yn ystod adeg diddyfnu yn hanfodol er mwyn sicrhau nad oes problemau ffrwythlondeb yn codi yn y dyfodol