Straen gwres ac amaethgoedwigaeth er lles buchod llaeth

Yn dilyn ein hasesiad cyfalaf naturiol, mae Kilford yn mynd i'r afael â her gudd i ffermwyr llaeth Cymru: sef straen gwres. Er gwaethaf ei botensial i gael effaith sylweddol ar les a phroffidioldeb gwartheg, mae'n bwnc na fu digon o ymchwil iddo yng Nghymru, er syndod. Gyda thymheredd yr haf yn aml yn codi’n uwch na 21°C - sef trothwy ar gyfer straen gwres - a system bori agored Kilford, rydym yn amau y gallai hyn fod yn broblem fawr ac anweledig. Mae data AHDB yn cadarnhau'r difrod ariannol: ffrwythlondeb gwael, llai o gynnyrch llaeth, a mwy o symudedd. Mae'r prosiect hwn yn ceisio deall yr effaith wirioneddol ac, yn y pen draw, sicrhau’r cynhyrchu llaeth gorau a sicrhau lles gwartheg trwy integreiddio coed a phorfa.

Dyma sut rydyn ni'n ei wneud:

• Monitro unigol uwch: Rhoddir bolysau SmaXtec i 80 o wartheg sy’n rhoi cipolwg amser real i ni o’u lefelau yfed, cnoi cil, gweithgarwch a straen gwres mewnol.
• Mesur gwres awyr agored yn fanwl: Sefydlu dau synhwyrydd tymheredd Dallas o fewn 'globau du' copr 150mm (Ffigur 1) - un yn llygad yr haul ac un o dan gysgod - i fesur gwres pelydrol yn gywir ar y llwyfan pori.
• Data amgylcheddol cynhwysfawr: Bydd synwyryddion Mynegai Lleithder Tymheredd (THI) yn darparu cymhariaeth hanfodol rhwng amodau dan do ac amodau pori yn yr awyr agored, Ffigur 2 a 3.
• Olrhain perfformiad: Bydd data cynhyrchu llaeth o'n parlwr cylchdro yn cael ei ddadansoddi'n ofalus i gyfateb i ffactorau amgylcheddol.

Yn y pen draw, bydd y data hwn yn ein galluogi i nodi'r tymheredd penodol pryd y mae straen gwres yn effeithio ar ein gwartheg, gan ddarparu mewnwelediadau gwerthfawr ar gyfer strategaethau rheoli fferm yn y dyfodol i sicrhau iechyd a chynhyrchiant gwartheg gorau posibl.

Yn ogystal, bydd y prosiect hwn yn cyflawni'r canlyniadau Rheoli Tir yn Gynaliadwy canlynol:

• Gwneud y mwyaf o ddefnyddio adnoddau’n effeithiol
• Cyflawni a hyrwyddo safonau iechyd a lles anifeiliaid uchel
   

Ffigur 1: Synwyryddion THI a 'glôb du' mewn cae agored. 

Ffigur 2: Synwyryddion THI mewn siediau gwartheg
 

Ffigur 3: Lleoliad pob un o'r 6 synhwyrydd