Cyflwyniad Prosiect Coleg Glynllifon: Pryfed ysglyfaethus fel dull biolegol i reoli pryfed plâu mewn unedau moch
Cyfeiriad: Coleg Glynllifon, Ffordd Clynnog, Penygroes
Swyddog Technegol: Dafydd Owen
Teitl y Prosiect: Pryfed ysglyfaethus fel dull biolegol i reoli pryfed plâu mewn unedau moch
Cyflwyniad y prosiect:
Mae Glynllifon yn gampws tir ar Ystad Glynllifon ger Caernarfon. Mae buddsoddiadau diweddar ar y fferm yn cynnwys uned foch o’r radd flaenaf sy’n cynnwys cenfaint o 50 hwch hybrid Rattlerow WhiteLand. Er bod dau faedd ar y safle, mae'r rhan fwyaf o hesbinychod a hychod yn cael eu paru gan ddefnyddio system AI. Mae'r cyfleuster modern wedi'i inswleiddio ac mae ganddo system awyru awtomataidd fel bod y tymheredd ym mhob ystafell yn cael ei reoli i gadw moch yn gynnes yn y gaeaf ac yn oer yn ystod misoedd yr haf. Mae’r llawr yn slatiog, fel bod slyri'n cael ei gasglu mewn tanciau a'i ddefnyddio ar gyfer silwair toriad cyntaf er mwyn lleihau costau gwrtaith. Mae'r uned wedi'i rhannu'n 10 ystafell gaeedig (Ffigur 1) gan gynnwys 2 ystafell geni perchyll, 3 ystafell feithrin/tyfu, 4 ystafell pesgi ac 1 ardal hychod sych.
Mae pryfed wedi bod yn broblem yn yr uned yn ddiweddar, yn enwedig yn yr ystafelloedd pesgi.
Gall presenoldeb pryfed nid yn unig achosi niwsans i'r staff a'r moch, ond gall pryfed hefyd gario clefydau; gallant ledaenu dros 100 o wahanol bathogenau, megis salmonela spp a throsglwyddo mwy na 65 o glefydau coluddol dynol ac anifeiliaid, clefyd y llygaid a gallant heintio clwyfau a chroen. Gall pryfed hefyd gael effaith sylweddol ar gynhyrchiant oherwydd gostyngiad mewn cymeriant porthiant, gan arwain at golledion economaidd difrifol.
Y pryf tŷ yw'r rhywogaeth fwyaf cyffredin sy'n effeithio ar y moch yng Nglynllifon. Gallant gwblhau eu cylch bywyd mewn cyn lleied â saith niwrnod yn ystod misoedd cynhesach yr haf.
Gan mai dim ond 15% o gyfanswm y boblogaeth o bryfed sy'n oedolion ar unrhyw un adeg, ni fydd lladd pryfed llawndwf yn unig yn rheoli'r broblem yn effeithiol.
Gyda’r pwysau cynyddol ar y defnydd o gemegau ar y fferm a bod ymwrthedd yn cael ei hybu oherwydd bod yr un lladdwyr pryfed llawndwf yn cael eu defnyddio’n barhaus, bydd y prosiect yn edrych ar ddefnyddio pryfed rheibus (Biofly) fel rheolaeth fiolegol i dorri cylch bywyd pryfed ac yn y pen draw i reoli niferoedd pryfed. Mae'r Biofly (Hydrotea aenescens) yn elyn naturiol i bryfed pla sy'n targedu larfau pryfed a geir yn aml mewn mannau o dail gwlyb.
Sut mae'r Biofly yn gweithio?
Bydd yr oedolyn yn hedfan ychydig fodfeddi uwchben y slyri (o dan y slatiau) ac yn dechrau dodwy wyau ar ôl cael ei ryddhau. Mae'r wyau'n datblygu'n larfau a fydd yn bwyta larfau pryfed pla yn y slyri, gan dorri cylch bywyd y pryf.
Mae'r ysglyfaethwr larfau pryfed yn datblygu yn y slyri heb fod angen ysglyfaethu ar larfau pryfed, felly gall gynnal ei hun hyd yn oed pan fo lefelau larfau pryfed yn isel.
Ffigur 1. Cynllun Llawr o uned foch Glynllifon
Nod y prosiect:
Prif nod y prosiect yw ceisio lleihau nifer y pryfed tŷ yn yr uned foch er mwyn gwella cynhyrchiant ac iechyd a lles anifeiliaid. Gwneir hyn drwy gyflwyno a gwerthuso effeithiolrwydd defnyddio ysglyfaethwyr larfau pryfed fel dull biolegol o reoli pryfed.
Beth fydd yn cael ei wneud:
- Casglu data pryfed cyn treial
- Bydd darnau 4 x 1 troedfedd o dâp pryfed yn cael eu lleoli mewn 7 ystafell (3 ystafell feithrin a 4 ystafell besgi).
- Bydd 1 ystafell feithrin (Meithrinfa 1) a 2 ystafell besgi (Pesgi 3, 4) yn ystafelloedd rheoli. Bydd y tapiau pryfed yn cael eu gosod ar ddydd Llun, bydd nifer y pryfed yn cael eu cyfrif ar y dydd Iau canlynol ac eto ar y dydd Llun canlynol. Yna bydd y tapiau'n cael eu tynnu i lawr a'u disodli â rhai glân.
- Bydd hyn yn cael ei ailadrodd am dair wythnos.
- Bydd y lleoliad a ddewisir ar gyfer y tapiau pryfed yn gyson ar draws pob ystafell.
2. Rhyddhau Biofly (protocol yn y tabl isod)
- Mae 1 x bag Biofly yn cynnwys ~9000 o chwilerod Biofly
- 1 x Bydd tiwb/ystafell Biomite yn cael ei ddefnyddio i ddechrau ar gyfer y rhyddhad cyntaf oherwydd dechreuad hwyr yn y tymor pryfed fel triniaeth gywirol
3. Casglu data ar ôl rhyddhau’r pryfed
- Bydd y protocol casglu data yr un fath â'r casgliad data cyn y treial.
- Gwneir asesiadau i gymharu niferoedd pryfed cyn ac ar ôl y treial.
