18 Ebrill 2024

 

Mae Deryl a Frances Jones o fferm Rhyd Y Gofaint, Ceredigion, yn arwain y ffordd mewn amaethyddiaeth gynaliadwy gyda phrosiect ymchwil sy’n archwilio potensial defnyddio meillion gwyn i wella effeithlonrwydd nitrogen a hybu cynhyrchiant llaeth a chig.

Gan fod Rhyd Y Gofaint yn dibynnu’n llwyr ar laswellt a silwair i fwydo eu buches o 120 o wartheg godro Holstein Friesian, eu diadell o ddefaid Texel croes Charollais, a’u gwartheg bîff, mae gwrtaith nitrogen yn gost mewnbwn sylweddol ar gyfer cynhyrchiant yn seiliedig ar y borfa.

Gan adeiladu ar arbrawf arall gan Cyswllt Ffermio a oedd yn canolbwyntio ar ddangosyddion ffrwythlondeb pridd, a gyda chymorth yr arbenigwr glaswellt annibynnol, Chris Duller, mae’r teulu Jones bellach yn archwilio potensial meillion gwyn i wella effeithlonrwydd y fferm laeth ymhellach.

Mae’r arbenigwr glaswelltir, Chris Duller, yn ffyddiog am y prosiect. “Mae gan feillion gwyn botensial i leihau’r defnydd o wrtaith a hybu perfformiad anifeiliaid,” meddai. “Mae arbrawf y teulu Jones gyda gwahanol amrywiaethau a monitro yn ffordd wych o ddod o hyd i’r dull gweithredu gorau ar eu fferm.”

Mae’r prosiect yn edrych ar feillion gwyn, sef math o godlys sy’n cynnig ateb naturiol i’r her hon. Drwy sefydlogi nitrogen yn y gwreiddiau, mae meillion gwyn yn casglu nitrogen atmosfferig ac yn ei drosi i ffurf y gall planhigion ei ddefnyddio drwy broses naturiol. Mae’r modd hwn o sefydlogi nitrogen yn fiolegol yn gallu cymryd lle hyd at 15-kg/ha o wrtaith synthetig, gan arwain at arbedion cost sylweddol. Gall lleihau’r defnydd o wrtaith synthetig hefyd helpu i leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr a gwella ansawdd dŵr.

Mae buddion meillion gwyn yn ymestyn y tu hwnt i leihau costau. Meillion yw’r planhigion glaswellt cyffredin mwyaf treuliadwy, ac maent yn cynnwys lefel uchel o brotein, gan arwain at borfeydd o ansawdd gwell i anifeiliaid sy’n pori.

Mae gwaith ymchwil yn Iwerddon yn cynnig tystiolaeth gref. Mae ffermydd llaeth sy’n trosi i borfeydd yn seiliedig ar feillion wedi haneru eu defnydd o wrtaith nitrogen gan hefyd gynnal neu hyd yn oed gynyddu cynhyrchiant llaeth. Llwyddodd un prosiect i gyflawni allbwn llaeth yn unol â’r cyfartaledd cenedlaethol gyda hanner y mewnbynnau gwrtaith cenedlaethol yn unig, gan ddangos pwysigrwydd meillion.

Mae’r prosiect yn archwilio dau ddull ar gyfer manteisio ar botensial meillion gwyn:

  • Tros-hau ar borfeydd presennol: Bydd y dull hwn yn cymharu meillion gwyn arferol gydag amrywiaeth hybrid ar wahanol gyfraddau hau. 
  • Posibilrwydd o ail-hau yn llawn (gan ddibynnu ar y tywydd): Gan ddibynnu ar y tywydd, gallai’r prosiect archwilio opsiwn o ail-hau yn llawn, gan gynnwys trin wyneb y tir.

Bydd y prosiect yn monitro sefydliad y cnwd meillion, cynhyrchiant deunydd sych, ansawdd y borfa, a chyfansoddiad botanegol drwy gydol y tymor tyfu. Bydd cynnyrch llaeth hefyd yn cael ei fonitro i asesu’r effaith ar gynhyrchiant yn gyffredinol.

Trwy fonitro cynnydd yr arbrawf yn ofalus, nod y teulu Jones yw canfod y gyfradd wasgaru orau posibl o wrtaith N ar gyfer porfeydd lle mae meillion yn dominyddu. Bydd hyn yn eu galluogi i leihau costau ymhellach, gan hefyd gynnal neu hyd yn oed gynyddu cynhyrchiant. Ychwanegodd Deryl Jones:

“Mae gennym ddiddordeb gweld a allai cyflwyno mwy o godlysiau i’n porfeydd fod yn effeithiol ar fferm Rhyd y Gofaint. Os bydd yr arbrawf meillion gwyn yn llwyddiannus, byddem yn gobeithio gweld lleihad o ran costau gwrtaith ynghyd â gwell cyfansoddion yn ein llaeth."

Mae’r arbrawf ar fferm Rhyd Y Gofaint yn cynrychioli cam sylweddol tuag at ddull mwy cynaliadwy a chost effeithiol o gynhyrchu llaeth a da byw, gan fanteisio ar bŵer meillion gwyn i sicrhau dyfodol mwy gwyrdd.


Related Newyddion a Digwyddiadau

Pwysigrwydd Cadw Plant yn Ddiogel ar y Fferm
Mae Partneriaeth Diogelwch Fferm Cymru, ochr yn ochr â Lantra
Bydd Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, Huw Irranca-Davies yn clywed sut mae cynllun 'Dechrau Ffermio' Cyswllt Ffermio yn diogelu ffyniant ffermydd teuluol yng Nghymru ar gyfer y dyfodol yn Sioe Frenhinol Cymru eleni.
18 Gorffennaf 2024 “Mae paru tirfeddianwyr sydd am neu angen camu
Cyswllt Ffermio yn cyhoeddi Dosbarth Academi Amaeth 2024
15 Gorffennaf 2024 Mae enwau'r rhai a ddewiswyd i gymryd rhan yn