Bydd gwinllannoedd a chynhyrchwyr gwin Cymru yn croesawu gwesteion o Gymru a thu hwnt yn ddiweddarach yr wythnos hon i flasu’r hyn sydd gan ei sector gwin llewyrchus i’w gynnig yn ystod Wythnos flynyddol Gwin Cymru.
Bellach yn ei thrydedd flwyddyn ac yn cael ei chynnal rhwng 2 a 11 Mehefin, bydd digwyddiadau, teithiau tywys a hyrwyddiadau yn cael eu cynnal i roi cyfle i’r rhai sy’n hoff o win ddarganfod gwinllannoedd prydferth Cymru a blasu’r amrywiaeth eang o winoedd arobryn.
Trefnir Wythnos Gwin Cymru gan Glwstwr Diodydd Cymru, a ariennir gan Lywodraeth Cymru, sy’n gweithio mewn partneriaeth â chynhyrchwyr diodydd a gwinllannoedd i hyrwyddo’r diwydiant a’i gynhyrchiant o gynnyrch o safon fyd-eang.
Dywedodd Gweinidog Materion Gwledig Llywodraeth Cymru, Gogledd Cymru a’r Trefnydd, Lesley Griffiths:
“Mae diwydiant gwin Cymru yn parhau i ffynnu ac mae ganddo botensial aruthrol i adeiladu ar yr hyn a gyflawnwyd eisoes. Gall mwy a mwy o bobl bob blwyddyn fwynhau blasau bendigedig Cymru trwy fynychu digwyddiadau sy'n gysylltiedig â'r wythnos.
“Mae’n wych gweld diwydiant gwin Cymru yn tyfu cymaint ac yn dod yn rhan gynyddol bwysig o’r economi bwyd a diod ac ymwelwyr. Dymunaf ddigwyddiad llwyddiannus iawn i bawb sy’n cymryd rhan wrth i arlwy gwin eithriadol ein gwlad gael ei ddathlu a mynd o nerth i nerth.”
Gyda bron 40 o winllannoedd bellach yn gweithredu ar draws y wlad, mae hygrededd Cymru fel cynhyrchydd arloesol gwin o ansawdd uchel wedi blodeuo diolch i berchnogion arloesol ei gwinllannoedd, y ffrwythau gwych sy’n cael eu tyfu yn ogystal â thirwedd a microhinsawdd nodedig Cymru. Mae dros 20 o wahanol fathau o rawnwin yn cael eu tyfu, sy’n cynhyrchu gwinoedd coch, gwyn, rhosliw a phefriog eithriadol.
Dywedodd Robb Merchant, perchennog White Castle Vineyard:
“Mae diwydiant gwin Cymru wedi bod yn tyfu dros y 10 mlynedd diwethaf, gyda bron i 40 o winllannoedd erbyn hyn. Mae’n dod yn rhan annatod o economi Cymru.
“Yn gyntaf oll mae’r cyfleoedd cyflogaeth sy’n cael eu creu wrth i ni weld gwinllannoedd sefydledig yn tyfu a phlanhigion mwy newydd yn cael eu cynllunio. Yn ail, mae agwedd dwristiaeth, mae'r gwinllannoedd hynny sy'n agored i ymwelwyr yn creu cyfleoedd gwych i dwristiaid ymweld a theithio, dysgu am y broses dyfu ac yna blasu a dysgu am y gwinoedd maen nhw'n eu cynhyrchu. Mae llawer bellach yn dod yn brif gyrchfan i ymwelwyr. Y drydedd ran yn yr hafaliad hwn yw’r gefnogaeth sy’n cael ei rhoi gan y stocwyr masnach, bwytai, siopau a gwestai ledled Cymru, a gweddill y DU. Mae galw gwirioneddol am win Cymreig ar draws y DU.”
Yn ddiweddar, lansiwyd strategaeth gyntaf o’i math i roi ffocws i ddyfodol diwydiant gwin Cymru dros y deuddeg mlynedd nesaf a chynyddu gwerth presennol y sector 10 gwaith yn fwy i gyrraedd £100 miliwn erbyn 2035.
Wedi’i datblygu ar adeg hollbwysig i winllannoedd Cymru, gyda chefnogaeth Clwstwr Diodydd Llywodraeth Cymru, mae’r strategaeth a arweinir gan y diwydiant wedi’i chynllunio i sicrhau bod Cymru’n adeiladu ar ei henw da newydd fel cynhyrchydd arbrofol o winoedd amrywiol, yn dilyn rhai llwyddiannau trawiadol yn y blynyddoedd diwethaf. wedi cael eu gwobrwyo gyda nifer o wobrau rhyngwladol.
Yn allweddol i’r strategaeth mae penderfyniad y diwydiant i wreiddio ethos o waith teg a chynaliadwyedd yn greiddiol iddo. Ceir enghraifft dda o hyn mewn prosiect cydweithredol yn cynnwys Ancre Hill Estates, Gwinllan Conwy, Gwinllan Hebron a Gwinllan Sticle sy’n ceisio datgarboneiddio a gwella effeithlonrwydd gwinllannoedd Cymru drwy leihau’r defnydd o gemegau synthetig.
Gyda chefnogaeth Cronfa Her Datgarboneiddio a Covid Llywodraeth Cymru, nod y prosiect oedd cynyddu gwybodaeth a dealltwriaeth o ddulliau rheoli ac atal clefydau mewn gwinllannoedd ledled Cymru. Bydd allbynnau’r prosiect yn helpu i leihau’r defnydd o gemegau synthetig yn y dyfodol a’r ddibyniaeth arnynt.
Dywedodd Fintan O’Leary, Rheolwr Gyfarwyddwr Levercliff sy’n darparu Clwstwr Diodydd Cymru ar ran Llywodraeth Cymru:
“Mae’r strategaeth yn ymdrech gydweithredol go iawn gan y gwinllannoedd eu hunain dros nifer o flynyddoedd ac mae’n gosod gweledigaeth glir ar gyfer potensial y diwydiant yn y dyfodol a sut y caiff y weledigaeth honno ei gwireddu.
“Un o’r nodau craidd yw annog rhanddeiliaid gwinllannoedd a’r diwydiant i archwilio eu tarddiad Cymreig ymhellach, gan mai’r microhinsoddau a’r tirweddau sy’n rhoi Cymru mewn sefyllfa fanteisiol o gynhyrchu gwinoedd arobryn, sydd oll wedi arwain at gydnabyddiaeth fyd-eang i nifer o winllannoedd ar draws y sir ac yn bendant mae potensial i ehangu ar hyn ymhellach.”
Mae’r strategaeth newydd yn tynnu sylw at lwyddiannau Cymru dros y flwyddyn ddiwethaf, gan gynnwys gwerthiant gwin o Gymru a gynyddodd, ynghyd â gwin o Loegr, 31.3% i 9.3 miliwn o boteli yn 2021 [1].
Mae hefyd yn amlinellu pum piler strategol i fraenaru’r tir ar gyfer gwin Cymreig. Mae’r rhain yn cynnwys presenoldeb ar-lein cryf, trefniadaeth, sgiliau, twristiaeth gwin a hunaniaeth a brand gwin Cymreig. Drwy archwilio’r pum piler allweddol hyn ymhellach, mae arbenigwyr gwin Cymru yn rhagweld o lwyddiant y gorffennol y bydd gwerthiannau gwin a refeniw o weithgareddau drws y seler, gan gynnwys digwyddiadau blasu gwin, teithiau gwinllannoedd a phrofiadau dros nos yn dod â refeniw o £14.4 miliwn erbyn 2035 [2].
Rhagwelir y bydd effaith twristiaeth ar GDP Cymru, ynghyd â thwf poblogaidd gwin Cymru, yn dod â £75.9 miliwn pellach i mewn erbyn 2035 [2].
I gael rhagor o wybodaeth am Wythnos Gwin Cymru, ewch i www.welshwineweek.co.uk